Fort 44 „Tonie”

Fort artyleryjski z lat 1881–1884, został gruntownie zmodernizowany w 1910 r. Miał panować nad doliną rzeki Prądnik (Białucha) i traktem olkuskim. Wśród jego uzbrojenia artyleryjskiego znajdowały się cztery szybkostrzelne działa w wysuwanych i obrotowych wieżach pancernych. W centralnym miejscu fort posiadał ciężką, nieruchomą, pancerną kopułę obserwacyjno-bojową. W I wojnie światowej nie wziął udziału.

Jako najnowocześniejszy fort przez okres międzywojenny był utrzymywany przez Wojsko Polskie w gotowości bojowej jako część Obozu Warownego Kraków. We wrześniu 1939 r. osłaniał ogniem wycofywanie się Armii „Kraków” na wschód przed poddaniem miasta Niemcom. W czasie okupacji hitlerowcy urządzili w nim swoje magazyny i warsztaty, a wycofując się, wysadzili w powietrze jedną z kopuł oraz część pancerzy.

Po wojnie korzystało z niego Ludowe Wojsko Polskie, w 1966 r. przeszedł w ręce cywilne, obecnie jest w posiadaniu Gminy Miejskiej Kraków.

Ocalały w nim, przynajmniej w znacznej części, unikatowe w skali światowej, austro-węgierskie wieże wysuwalno-obrotowe. Zachowały się też kopuły obserwacyjno-bojowe, bramy i kraty. Z drogi dojazdowej rozciąga się widok na panoramę Krakowa, a w czasie odpowiednich warunków także Tatry.

Dostępność: Zwiedzanie fortu możliwe jest jedynie podczas cyklicznych wycieczek organizowanych przez organizacje promujące dziedzictwo Twierdzy Kraków oraz Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie.

Obiekt wraz z zielenią wpisany jest do rejestru zabytków i stanowi dziedzictwo architektury militarnej. Nie niszcz, nie dewastuj, i nie zaśmiecaj zabytku objętego ochroną. Nie rozpalaj ognisk. Nie ignoruj sytuacji, w których jesteś świadkiem jego dewastacji - zawiadom o tym Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie. Ze względu na charakter obiektu teren jest niebezpieczny - przebywanie na nim odbywa się wyłącznie na Twoje ryzyko. Bądź tego świadom i informuj o tym innych, zwłaszcza dzieci.